Systemisch Organisatie Opstelling
“Er is een hoog verloop in onze organisatie, er is een hoog ziekteverzuim, medewerkers nemen geen verantwoordelijkheid, de resultaten blijven uit, er zijn veel conflictsituaties, ons team functioneert niet goed, er wordt veel gemopperd en achter de rug gepraat.”
Bovenstaande voorbeelden zijn symptomen die worden waargenomen in de bovenstroom. Meestal worden oplossingen van dergelijke symptomen ook in de bovenstroom gezocht. Vaak blijken ze niet te helpen. Symptomen zijn signalen van de onderstroom en dus moet er dieper gekeken worden. Als een symptoom zich herhaaldelijk voordoet is er sprake van een patroon.
Patronen kunnen effectief zijn voor de werking van een team of organisatie maar regelmatig kunnen ze ook tegenwerken. Dan is het zinvol om er aandacht aan te besteden.
Met een organisatieopstelling wordt een afspiegeling van de onderstroom zichtbaar. Welke dynamieken of processen spelen een rol en geven inzicht in het vraagstuk?
Een organisatie opstelling begint dus altijd met een vraag. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met een van bovengenoemde symptomen. Samen met de opdrachtgever onderzoek ik de achtergronden van de vraag en bepalen we personen en zaken die met het vraagstuk te maken hebben (bijvoorbeeld andere afdelingen, leidinggevenden, de taak/opdracht van de organisatie). Deze worden vervolgens gekoppeld aan representanten. Deze representanten kennen degenen die ze representeren niet. De opdrachtgever geeft iedere representant zonder te praten een plek in de ruimte. Net zolang tot iedereen is opgesteld. Ik check met behulp van vragen wat iedereen ervaart of voelt. De representanten blijken zich vaak net zo te voelen als diegenen die ze vertegenwoordigen. Hoe dit precies werkt, weten we niet. Feit is dat de opdrachtgever tijdens een opstelling vaak verbaasd reageert: ‘Zo doet hij/zij in werkelijkheid ook!’ Het ruimtelijke beeld van de opstelling en de ervaringen van representanten maken vaak diepe indruk op zowel de opdrachtgever als de andere aanwezigen.
Soms is dit beeld het eindbeeld. Dan is het voor het moment voldoende om bijvoorbeeld te zien dat ‘een afdeling er niet echt bij hoort’, ‘medewerkers niet gefocust zijn op de organisatietaak of de klant’ of ‘de leider te weinig oog heeft voor zijn team’. Het beeld en de ervaringen geven de opdrachtgever nieuwe inzichten. Ik kan echter ook ingrijpen in de bestaande opstelling. Zo kan ik onderzoeken met welke beweging het systeem meer in balans komt en effectiever wordt.